Bolesław Kominek przyszedł na świat 23 grudnia 1903 r. jako pierwsze dziecko Franciszka Kominka i Katarzyny z Kozielskich. Urodził się i wychowywał w Radlinie na Śląsku, który to region był wówczas częścią Prus. Pochodził z zadeklarowanej polskiej rodziny, uczęszczał jednak do niemieckiej szkoły powszechnej. W 1915 r. rozpoczął naukę w gimnazjum w Rybniku. Okres jego edukacji przypadał na burzliwe lata I wojny światowej, następnie powstań śląskich i plebiscytu oraz odradzania się niepodległej Polski. W tym czasie młody Kominek zetknął się z działaczami polskimi na Śląsku, takimi jak np. Maksymilian Basista. Bolesław Kominek zdał maturę już w polskim Rybniku w 1923 r., a następnie zdecydował się wstąpić do Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie i podjąć studia teologiczne na UJ. Bolesław Kominek przyjął święcenia kapłańskie 11 września 1927 r. z rąk bp. Arkadiusza Lisieckiego.
Niebawem podjął dalsze studia doktorskie w Paryżu, w tamtejszym Instytucie Katolickim. Z tego okresu ks. Kominek wyniósł liczne kontakty. Przykładowo nawiązał znajomość z Jean-Marie Villot, późniejszym kardynałem, który następnie w czasie pontyfikatu Pawła VI piastował urząd sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej. W Paryżu spotkał się po raz pierwszy z ks. Stefanem Wyszyńskim, z którym od tego czasu połączyła go znajomość i sympatia. Uczęszczał m.in. na wykłady prowadzone przez Jacquesa Maritaina, jednego z czołowych intelektualistów katolickich XX wieku. W ramach studiów w Instytucie Katolickim ks. Bolesław Kominek przygotował dysertację pt. „La philosophie de R. Eucken à la Lumiere de Thomisme”, a na jej podstawie w czerwcu 1930 r. otrzymał stopień doktora.
Po powrocie do Polski pracował krótko jako wikariusz w katowickiej dzielnicy Dąb. 25 lipca 1930 r. biskup katowicki Stanisław Adamski mianował go sekretarzem osobistej kancelarii i powierzył mu zadanie organizacji Akcji Katolickiej na terenie diecezji. W pracy tej ks. Bolesław Kominek odnosił duże sukcesy organizacyjne. Uczestniczył też w pracach redakcji „Gościa Niedzielnego”, wiele publikował. Wkrótce stał się jednym z głównych współpracowników bp. Adamskiego, swojego wielkiego mentora.
Po wybuchu II wojny światowej ks. Bolesław Kominek uciekł z Katowic, prawdopodobnie w obawie przed zagrożeniem ze strony niemieckiej (jego nazwisko figurowało w tzw. księdze gończej osób „niebezpiecznych” dla III Rzeszy). Jednak już w październiku 1939 r. powrócił do diecezji. W okresie okupacji zapewniał łączność diecezji z wysiedlonymi stąd biskupami katowickimi – Adamskim i Bieńkiem, współpracował też blisko z kierującymi w tym czasie diecezją niemieckimi wikariuszami generalnymi, a szczególne relacje łączyły go ze sprzyjającym Polakom ks. Franzem Wosnitzą. Angażował się w konspiracyjną akcję charytatywną, pomoc uwięzionym w niemieckich obozach, współpracował z tajną polską administracją cywilną, a w ostatnich miesiącach wojny prawdopodobnie pełnił też rolę kapelana Armii Krajowej.
W wyniku postanowionych po wojnie przez zwycięskie mocarstwa (ZSRR, USA, Wielką Brytanię) zmian granic konieczne stało się uregulowanie sytuacji Kościoła na terenach włączonych w skład państwa polskiego. W tej sytuacji powrócił z internowania do Polski prymas kard. August Hlond, zaopatrzony w papieskie pełnomocnictwa do ustanowienia administratorów apostolskich na tych terenach. Ks. Bolesław Kominek 15 sierpnia 1945 r. został mianowany administratorem apostolskim w Opolu. W pracy tej wiele sił poświęcił integracji społecznej ludności miejscowej i napływających przesiedleńców. Nie godził się na tzw. parafie repatrianckie. Starał się ochraniać ludność, w tym niemiecką, przed represjami umacniającej się władzy komunistycznej. Prowadził prace związane z odbudową zniszczonych wojną świątyń i instytucji kościelnych.
W wyniku zaostrzającego się konfliktu pomiędzy komunistycznymi władzami Polski a Kościołem katolickim 6 stycznia 1951 roku został wysiedlony z terenu administracji apostolskiej (podobnie jak pozostali administratorzy z Ziem Zachodnich i Północnych). Po krótkim okresie internowania w klasztorze benedyktynów w Lubiniu (Wielkopolska) pracował w krakowskiej kurii, skąd został także usunięty pod naciskiem władz 17 marca 1953 r. Przebywał odtąd w klasztorze urszulanek w Sierczy, nieopodal Wieliczki. 26 kwietnia 1951 r. papież Pius XII nominował go na biskupa tytularnego Sophene z przeznaczeniem do sprawowania funkcji rządcy kościelnego we Wrocławiu. Sakrę biskupią Bolesław Kominek przyjął 10 października 1954 r. z rąk przemyskiego biskupa Franciszka Bardy, który udzielił tych święceń potajemnie, w prywatnej kaplicy.
Jesienią 1956 r., po zmianach na szczycie władzy komunistycznej w Polsce i wypuszczeniu z więzienia prymasa Stefana Wyszyńskiego, możliwy stał się powrót administratorów apostolskich na Ziemie Zachodnie. Bp Bolesław Kominek oficjalnie objął rządy w diecezji wrocławskiej 16 grudnia 1956 r. W pierwszych latach urzędowania we Wrocławiu koncentrował się mocno na odbudowie materialnej, pracy integracyjnej oraz tworzeniu instytucji chrześcijańskiego życia społecznego, co było trudne w obliczu presji ateistycznego totalitarnego państwa. M.in. w 1957 r. powołał do życia Katolicki Instytut Naukowy we Wrocławiu, którego działalność została wkrótce zakazana przez władze.
W drugiej połowie lat 50. nawiązał relacje z środowiskami niemieckich chrześcijan, katolików i ewangelików zainteresowanych poprawianiem relacji polsko-niemieckich. Korespondował z przedstawicielami Akcji Znaku Pokuty czy niemieckich sekcji organizacji Pax Christi. Dla Niemców stał się kluczowym partnerem do rozmów na temat powojennego pojednania.
W 1960 r. władze komunistyczne po raz pierwszy pozwoliły bp. Kominkowi opuścić Polskę i odbyć podróż do Rzymu. Od tego czasu bp Kominek starał się wyjeżdżać regularnie. Jego wielką troską było informowanie Stolicy Apostolskiej i międzynarodowej opinii publicznej o kwestiach związanych z polskimi Ziemiami Zachodnimi. Kominek dążył do uregulowania kanonicznej sytuacji diecezji na tych terenach, co było bardzo trudne w obliczu braku powojennego traktatu pokojowego. 19 marca 1962 r. został podniesiony do godności arcybiskupa tytularnego Eucaity.
Uczestniczył w obradach pierwszej i czwartej sesji Soboru Watykańskiego II. Pracował w soborowej Komisji ds. Apostolstwa Świeckich oraz Komisji ds. Prasy i Widowisk. Przebywając na ostatniej sesji soborowej, napisał Orędzie biskupów polskich i ich niemieckich braci w Chrystusowym Urzędzie Pasterskim. Dokument ten, podpisany 18 listopada 1965 r. przez wszystkich polskich biskupów przebywających w Rzymie, przeszedł do historii jako milowy krok w procesie pojednania polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. Przyczynił się do unormowania stosunków dyplomatycznych między Polską a Niemcami i unormowania granic diecezji zachodnich w 1972 r. Do dziś jest wskazywany jako jeden z najważniejszych dokumentów dwudziestowiecznego dziedzictwa Europy, a zdanie „Udzielamy wybaczenia i prosimy o wybaczenie” przeszło do historii jako drogowskaz dla pokojowego kształtowania relacji międzynarodowych.
Abp Bolesław Kominek był też jednym z twórców Rady Konferencji Episkopatów Europy; w latach 1971-1974 był wiceprzewodniczącym tej organizacji. Jego starania o unormowanie statusu diecezji na Ziemiach Zachodnich oraz relacji polsko-niemieckich przyniosły skutek. Po podpisaniu przez RFN i RPL traktatu o normalizacji wzajemnych stosunków z 7 grudnia 1970 r. i uznaniu przez rząd RFN de facto granicy na Odrze i Nysie możliwe stało się unormowanie spraw kościelnych. Ostatecznie sprawa ta została uregulowana w konstytucji apostolskiej Pawła VI Episcoporum Poloniae Coetus z 28 czerwca 1972 r.
Bolesław Kominek kreowany był kardynałem 5 marca 1973 r. Zmarł rok później – 10 marca 1974 r. Został pochowany w katedrze wrocławskiej.
Marek Mutor